Czym jest krzyżownica rozjazdu kolejowego?

Mówi się, że krzyżownica rozjazdu kolejowego jest jego sercem. Dlaczego i czy faktycznie jest tak ważnym elementem konstrukcji rozjazdu? Jaką pełni funkcję? Z tego wpisu dowiesz się, jak skonstruowane są krzyżownice i jakie mogą być ich rodzaje.

Krzyżownica monoblokowa

Krzyżownice rozjazdu kolejowego – definicja

Krzyżownica jest elementem konstrukcji rozjazdu kolejowego, w którym następuje krzyżowanie się toków szynowych  rozjazdu. Umożliwia przejazd kół pojazdu kolejowego w jednym poziomie w miejscu przecięcia krawędzi tocznych, a więc jest  ważnym punktem dla zachowania bezpieczeństwa podczas poruszania się po elementach infrastruktury szynowej.

Rozróżniamy krzyżownice: zwyczajne, podwójne, dwukrotne i trzykrotne, które mogą występować w konstrukcjach rozjazdów w zależności od ich typów.

Krzyżownica zwyczajna występuje w rozjazdach zwyczajnych, krzyżowych pojedynczych oraz podwójnych, skrzyżowaniach torów oraz środkowych częściach do podwójnych połączeń torów.

Jakie wyróżniamy rodzaje kolejowych krzyżownic zwyczajnych ?

Krzyżownice zwyczajne ze stałymi dziobami charakteryzują się nieciągłością krawędzi tocznych w strefie ich przecięcia (tzw. martwa strefa). Możemy je podzielić na różne typy ze względu na ich konstrukcję. Wyróżniamy między innymi:

• Krzyżownica monoblokowa

  – składa się z obrobionego mechanicznie, użebrowanego odlewu wykonanego z odpowiedniego staliwa z dogrzanymi  czterema szynami o odpowiednim profilu, w technologii zależnej od zastosowanego elementu odlewanego. Taka forma wykonania krzyżownicy eliminuje konieczność zastosowania poprzecznych połączeń śrubowych.

Krzyżownica monoblokowa

• Krzyżownica z wkładką typu INSERT

  – składa się z dziobnicy, w której dziób wykonany jest w formie odlewu z odpowiedniego staliwa. Do odlewu dogrzane są szyny dziobowe o odpowiednim profilu, w technologii zależnej od zastosowanego elementu odlewanego. Dziobnica wraz z szynami skrzydłowymi skręcona jest poprzecznie za pomocą odpowiednich śrub.

Krzyżownica typu INSERT

• Krzyżownica z dziobem zgrzewano-spawanym 

  – składa się z dziobnicy, w której dziób wykonany jest z obrobionego kęsa swobodnie kutego. Do kęsa dogrzane są szyny dziobowe o odpowiednim profilu.  Dziobnica wraz z szynami skrzydłowymi skręcona jest poprzecznie za pomocą odpowiednich śrub.

• Krzyżownica z dziobem kuto-zgrzewanym

  – krzyżownica składa się z dziobnicy, w której dziób wykonany jest z obrobionej odkuwki matrycowej. Do odkuwki dogrzane są szyny dziobowe o odpowiednim profilu.  Dziobnica wraz z szynami skrzydłowymi skręcona jest poprzecznie za pomocą odpowiednich śrub.

Krzyżownica kuto-zgrzewana

• Krzyżownice z ruchomym dziobem

  charakteryzują się zachowaniem ciągłości krawędzi tocznych w całym zakresie przejazdu, co jest możliwe dzięki przemieszczaniu się dzioba, który w swoich skrajnych położeniach dolega do odpowiednich części skrzydłowych. Możemy je podzielić na różne typy ze względu na ich konstrukcję.

Krzyżownica z ruchomym dziobem

Wyróżniamy między innymi:

• Krzyżownice z ruchomym dziobem z odlewanym korpusem

  – skonstruowane z monoblokowego korpusu wykonanego z odpowiedniego staliwa. Do odlewanego korpusu dogrzane są szyny tworzące kontynuację części skrzydłowych o odpowiednim profilu, w technologii zależnej od zastosowanego elementu odlewanego. Dziób krzyżownicy przeważnie składa się z profili iglicowych odpowiednio przekutych na nominalny profil szyny. Dziób przemieszcza się po odpowiednio ukształtowanych elementach korpusu oraz dedykowanych płytach ślizgowych.

• Krzyżownice z ruchomym dziobem ze spawaną ramą stalową

  – skonstruowane ze spawanej ramy stalowej, na której umieszczone są odpowiednie elementy tworzące części skrzydłowe, wykonane z elementów szynowych i odpowiednio przekutych profili iglicowych. Dziób krzyżownicy przeważnie składa się z profili iglicowych, odpowiednio przekutych na nominalny profil szyny. Dziób przemieszcza się po odpowiednio ukształtowanych fragmentach konstrukcji oraz dedykowanych płytach ślizgowych.

Wymienione powyżej typy konstrukcji występują w różnych konfiguracjach i rodzajach zastosowanych materiałów składowych. Dobór odpowiednich materiałów na najbardziej odpowiedzialne fragmenty konstrukcji wpływa na modelowanie późniejszego cyklu życia produktu podczas całego okresu eksploatacji wyrobu.

To tylko garść podstawowej wiedzy o krzyżownicach – więcej dowiesz się już niebawem z kolejnych wpisów Akademii KZN.